'Popliteal artery entrapment syndrome' (PAES) is een belangrijke, maar onvoldoende herkende oorzaak van de pijn in de benen bij inspanning. Over het algemeen zijn kuit- en onderbeenklachten bij jongeren het gevolg van spier-, pees- of botproblemen. De bloedvaten komen als oorzaak minder vaak voor. Bij ouderen zien we wel vaker klachten die te maken met onvoldoende doorstroming van het onderbeen met name ten gevolge van aderverkalking; de zogenaamde 'etalage benen'.

Bij jongeren denken we eerder aan een compressie van bloedvaten in de onderbenen dan aan het 'dichtslibben'. Compressie van de a. poplitea komt het meest voor en is vaak het gevolg van een anatomische variant. Tijdens de ontwikkeling van het onderbeen is er een ingewikkeld proces waarbij de mediale gastrocnemiuskop naar mediaal verschuift terwijl de a. poplitea wordt aangelegd. Een storing van de timing in dit mechanisme kan tot allerlei varianten leiden, waardoor de a. poplitea mediaal of in de mediale kop van de gastrocnemius komt te leggen of onder de m. popliteus. Behalve anatomische varianten kan ook een hypertrofie van de kuitspier door training oorzaak zijn van een compressie van de a. poplitea. We noemen dit een functionele PAES (FPAES). De klachten die bij een (F)PAES horen zijn het zelfde als bij 'etalage-benen'. Er kunnen pijnklachten in het onderbeen gevoeld worden die toenemen door inspanning. Ook kunnen patiënten het gevoel hebben dat de kuit 'vol' loopt of 'ploft', soms gecombineerd met koude voeten of een tintelend gevoel in de voet.

Voor de diagnose gaan we uit van de anamnese. Andere diagnoses zoals MTSS, stressfracturen en CECS moeten worden uitgesloten. Het lichamelijk onderzoek in rust levert vaak verder geen afwijkingen op. In de spreekkamer kunnen 15-20 "hieldrops" op één been worden gedaan. Meestal levert dit pijn op en/of  afname van pulsaties en/of een ruis over de a. poplitea. Een inspanningsonderzoek  op een loopband (tegen een helling oplopen) kan de klachten aantonen en gecombineerd met een enkel-arm index nadere informatie geven. De positionele stress test is weinig specifiek en sensitief. Bij deze test de vaatpulsaties wegvallen bij maximale plantairflexie (>70% RM1) van de enkel met  de knie geheel gestrekt. Een duplex onderzoek is het belangrijkste onderzoek om de aandoening uit te sluiten. Aantonen is moeilijker omdat niet iedere compressie op de arterie pathologisch is. Voor het bevestigen van de diagnose is (invasief) contrastonderzoek nodig (MR-A, CT-A of DSA).

De behandeling van anatomische varianten zijn vooral chirurgisch van aard. Indien er sprake is van een functionele aard of bijdrage, zoals gezien wordt bij sporters, vrachtwagen- of buschauffeurs en militairen kan de belasting worden aangepast om de hypertrofie te verminderen. Als alternatief voor chirurgie zijn ook botuline toxine injecties geopperd. Case reports laten gunstige resultaten zien bij FPAES.  

1. Sport en Geneeskunde,  CA Wijngaarde et al, Arteria poplitea entrapment syndroom, 2014
2. Journal of Sports Medicine, M Hislop et al, Functional Popliteal Artery Entrapment Syndrome: Poorly Understood and Frequently Missed? A Review of Clinical Features, Appropriate Investigations, and Treatment Options, 2014